W tym poradniku omówimy możliwości zastosowania statystyki, i analizy wideo, w pracy nad przyjęciem w twojej drużynie. Pokażemy ci podstawowe metody pracy z danymi, które będziesz mógł z powodzeniem zastosować do dowolnego meczu. Z czasem, gdy poczujesz się pewniej w pracy z danymi, będziesz mógł rozbudować ten schemat pracy o elementy uwzględniające specyfikę twojej drużyny. Naszym celem jest pokazanie podstawowych zasad pracy ze statystyką sportową, które może wykorzystać każdy, nawet jeżeli wcześniej nie prowadził tego typu analiz.

By móc wykonać praktyczne elementy tego poradnika będziesz potrzebował jednego wprowadzonego meczu w VolleyStation. Mecz ten musi mieć również wykonaną ręczną synchronizację wideo z zagraniami.

Podstawowe cele w pracy ze statystyką

Statystyka siatkarska może pomóc ci znaleźć odpowiedzi na wiele ciekawych pytań związanych z poziomem gry twojej drużyny. Poniżej jest kilka przykładów:

• Jaki jest aktualny poziom gry mojej drużyny?
• Czy nasz poziom gry poprawia się, czy stoi w miejscu?
• Jakie są mocne i słabe punkty naszej gry?
• Jakie są różnice w poziomie gry poszczególnych zawodników?

Analizując mecze swojej drużyny bieżąco, będziesz zawsze znał odpowiedzi na te pytania. Pozwoli ci to pracować efektywniej i stać się lepszym trenerem. Ciągła kontrola nad postępem drużyny przekłada się też na wygrane spotkania. Z tego powodu wszystkie najlepsze drużyny poświęcają dużo czasu na pracę z liczbami. Prowadzenie statystyk przynosi wymierne efekty, pokażemy ci to w tym poradniku na przykładzie analizy przyjęcia.

Dlaczego powinieneś używać aplikacji statystycznej

Możesz zastanawiać się dlaczego potrzebujesz korzystać z aplikacji statystycznej do śledzenia poziomu gry drużyny skoro sam dobrze go znasz. W końcu jesteś z drużyną na każdym meczu czy treningu i widzisz jak grają. Pod spodem jest kilka powodów dla których aplikacja może okazać się lepsza od „oka trenera”:

• Statystyki nie są stronnicze – Niezależnie od tego czy przyjęcie nastąpiło przy wyniku 5:5 czy 25:26 jego wpływa na ostateczną ocenę zawodnika będzie taki sam.
• Matematyka daje ci precyzję – Wyniki twoich analiz będą konkretne i mierzalne. Zostawisz określenia jak „źle” i „dobrze” za sobą. Statystyka da ci informacje w formacie: „ten zawodnik kończy 37% ataków”.
• Aplikacja statystyczna działa szybko – Odpowiedzi na pytania dostajesz w przeciągu kilku sekund. Nie musisz oglądać całego spotkania by wiedzieć gdzie zostały popełnione błędy.
• Aplikacja statystyczna pozwala ci pracować na dużych zbiorach danych – Jeden mecz to za mało by dokładnie określić poziom gry zawodników. Korzystając z VolleyStation będziesz mógł wygenerować ten sam raport dla 5 ostatnich spotkań tak samo szybko jak dla jednego.
• Statystyka pozwala ci sprawniej analizować spotkania na których nie byłeś, jak mecze twoich przeciwników.

Prowadzenie statystyk podniesie jakość twojej pracy. Będziesz szybciej identyfikować problemy w grze i podnosić poziom swojej drużyny. O wprowadzanie meczów możesz poprosić zawodników rezerwowych. Dzięki temu prowadzenie statystyk w zespole oznacza oszczędność czasu dla trenera.

Co o przyjęciu możemy dowiedzieć się z liczb

Teraz gdy wiemy jakie korzyści płyną z wprowadzenia statystyk do pracy szkoleniowej, możemy wrócić do głównego tematu tego poradnika: analizy przyjęcia.

Jeżeli miałeś już okazję wprowadzać mecz w VolleyStation to na pewno znasz pojęcie efektu. Efekt zagrania określa to w jakim kierunku potoczyła się gra po nim. Efekty określają też jakość analizowanego zagrania. W VolleyStation standardowo używamy poniższych efektów przyjęcia:

• Perfekcyjne (#) – Piłka została przyjęta w najlepszy możliwy sposób. Prędkość, parabola i miejsce przyjęcia są idealne. Wystawa po takim przyjęciu jest łatwa i wszystkie możliwości ataku są otwarte.
• Pozytywne (+) – Przyjęcie w którym nie wszystkie parametry są idealne. Rozgrywający musi podejść do piłki co sprawia że niektóre ataki będą ciężkie do wyprowadzenia.
• Złe (-) – Piłka nie jest przyjęta pod siatkę. Rozgrywający ma problemy z wystawą. To przyjecie z reguły uniemożliwia ataki ze środka.
• Oddanie piłki (/) – Przyjmujący przebija piłkę na drugą stronę siatki.
• Błąd (=) – Drużyna traci punkt na skutek błędu przyjmującego.

Najprostsza analiza przyjęcia mogła by polegać na porównywaniu ilości poszczególnych efektów przyjęcia pomiędzy zawodnikami, jak również dla całej drużyny. Tego typu analizę najczęściej prowadzi się dla błędów (=).

Efektywność przyjęcia

Proste porównywanie ilości przyjęć o danym efekcie może dawać błędne rezultaty, szczególnie kiedy porównujemy zawodników, którzy nie brali udziału w takiej samej liczbie meczów. Z tego powodu w statystyce siatkarskiej z reguły używa się zbiorczej wartości zwanej efektywnością.

Formuła wyliczania efektywności jest inna dla każdego typu zagrania. Dla przyjęcia jest to:

(perfekcyjne + pozytywne) / wszystkie przyjęcia

Efektywność z reguły podajemy w procentach. Przykładowo dla zawodnika wykonał takie ilości poszczególnych przyjęć: 2=, 4-, 1+, 1#, efektywność będzie wynosić 25%.

Efektywność pozwala nam porównywać zawodników bez przejmowania się wielkością zbiorów danych, jak również szybko zestawiać aktualne dane z historycznymi, i wyznaczać cele dla zawodników.

Pytaniem, które na pewno zadasz sobie po wyliczeniu efektywności przyjęcia po raz pierwszy jest: Czy to dobry wynik? Niestety nie ma na nie prostej odpowiedzi. Próg dobrej efektywności zależy od wielu czynników, takich jak kategoria wiekowa, płeć czy ogólne umiejętności zawodnika. Na potrzeby tego poradnika, który koncentruje się na analizie żeńskiej drużyny juniorek, przyjmiemy że efektywność poniżej 50% jest czymś co wymaga uwagi.

Statystyczne przeciąganie liny

Jeżeli wprowadzałeś już mecz w VolleyStation za pomocą kart to najprawdopodobniej zwróciłeś uwagę na to że nigdy nie podawałeś tam efektów przyjęcia. To bardzo dobre spostrzeżenie. Wprowadzając mecz, podajesz efekt zagrywki, a efekt przyjęcia jest na tej podstawie uzupełniany automatycznie. Jest to możliwe dzięki silnej korelacji pomiędzy efektami tych dwóch zagrań. Dobra zagrywka skutkuje złym przyjęciem, a dobre przyjęcia następuje po złej zagrywce. To prowadzi do kilku ciekawych wniosków:

• Efektywność przyjęcia może się mocno zmieniać w zależności od przeciwnej drużyny. Stąd możesz mieć problemy w śledzeniu postępu swojej drużyny jeżeli analizujesz tylko mecze ligowe.
• Możesz prowadzić analizę przyjęcia poprzez analizę zagrywki przeciwnika. Wszystkie mocne strony ich zagrywki będą tożsame z problemami w twoim przyjęciu.
• Spadek efektywności w meczu nie musi być związany z nagłym spadkiem jakości gry drużyny. Granie przeciwko trudnemu przeciwnikowi zawsze znajduje odzwierciedlenie w gorszych statystykach.

Pamiętaj o powyższych problemach nie tylko analizując przyjecie, ale też blok i obronę. Te dwa zagrania są sprzężone z atakiem na takich samych zasadach jak przyjęcie z zagrywką.

Krok 1. Badanie statystyk zespołowych

Zostawmy na razie teoretyczne podstawy działania statystyki siatkarskiej i przejdźmy do pierwszego praktycznego kroku w analizie przyjęcia. Ten krok to wygenerowanie ogólnych raportów drużynowych by móc określić jak nasza drużyna wypadła podczas meczu.

Mecz, który będziemy analizować to mecz pomiędzy juniorskimi drużynami Impel Wrocław i Legionowia Legionowo. Wrocław przegrał ten mecz 0:3 i to z ich perspektywy będziemy analizować to spotkanie.

Pierwszy raport, który wygenerujemy to raport fragmentów gry:

Jak widać z tego raportu, nasza efektywność przyjęcia było niska i wyniosła tylko 25%, przy 12 błędach przyjęcia. Nie będzie zapewne wielkim zaskoczeniem to że efektywność zagrywki drużyny przeciwnej była bardzo wysoka: 77%.

Spójrzmy jeszcze w raport meczowy. To ogólny raport podsumowujący mecz, który pokazuje podstawowe statystyki dla drużyny, ale też dla każdego zawodnika.

Do analizy zawsze wybieramy tylko te zawodniczki które wykonały więcej niż kilka przyjęć. Dane statystyczne uzyskane np. dla 5 przyjęć będą prawie zawsze zakłamane. W raporcie meczowym widzimy że większość przyjęć zespołu została wykonane przez dwie zawodniczki: 7 i 15. To na nich powinniśmy skoncentrować analizę liczbową. Ciekawym przypadkiem jest numer 1, który pomimo niskiej ilości przyjęć, miał aż 4 błędy. Z powodu małej próbki danych, takie sytuacje lepiej analizować za pomocą montaży wideo.

W raporcie meczowym widzimy że zawodniczki 7 i 15 miał zbliżone efektywności przyjęcia: 27% i 25%. Nie widzimy też dramatycznej różnicy w tym jak nasz drużyna przyjmowała piłkę w kolejnych setach. Może to sugerować spotkanie z silniejszym przeciwnikiem. Spróbujmy wygenerować kilka dodatkowych raportów by się upewnić.

Kolejny raport jaki przeanalizujemy to raport ustawień. Jest on dostępny poniżej jako plik PDF

Szukając rozbieżności w danych

Przyjrzyjmy się teraz dokładniej danym z raportu ustawień. Patrząc na ogólną efektywność przyjęcia drużyny widzimy znacznie bardziej zróżnicowane wyniki niż we wcześniejszych raportach. W niektórych ustawieniach efektywność sięga 40%, ale w innych spada do 0%, czyli najgorszego możliwego wyniku. Jest to dobra wiadomość dla osoby analizującej dane. W przypadku kiedy w raporcie znajdziemy tak duże różnice, może to oznaczać że jesteśmy blisko określenia źródła niskiej efektywności.

Teraz gdy wiemy że w naszej drużynie efektywność zmienia się mocno pomiędzy ustawieniami, możemy zacząć szukać powodu takiego stanu rzeczy. Pod spodem znajduje się lista kilku ogólnych problemów, które mogą być powodem tej sytuacji:

• Zawodnicy przyjmujący w danym ustawieniu mogą mieć indywidualne problemy techniczne.
• Może to ustawienie trafiło na osobę z trudną do przyjęcia zagrywką po drugiej stronie siatki?
• Może pozycje zawodników przyjmujących nie były dostosowane do kierunków zagrywki drużyny przeciwnej?

W takiej sytuacji, same liczby mogą okazać się niewystarczające. Dlatego w końcowych etapach analizy wykorzystamy montaże wideo. Zobaczmy wszystkie nasze przyjęcia w ustawieniu Z5. To jest ustawienie w którym nasza efektywność wyniosła 0%.

Jako trener zapewne wiesz czego szukać w takim nagraniu, ale poniżej znajduje się kilka dodatkowych sugestii od nas:

• Zwróć uwagę na poziom gry poszczególnych zawodników swojej drużyny
• Zobacz czy poziom przyjęcia nie jest zależny od zawodnika serwującego
• Zwróć uwagę na kierunki zagrywki, które sprawiają problem poszczególnym zawodnikom
• Zwróć uwagę na typ zagrywki z którym nie radzą sobie twoi zawodnicy

Po analizie tego nagrania zapewne widzisz kilka z tych problemów obecnych na boisku. Naturalnie, znacznie łatwiej będzie ci znaleźć problemy w grze swojej własnej drużyny. Po tym jak określisz jaki element gry zawiódł w danym spotkaniu możesz wprowadzić odpowiednie zmiany w strategii i treningu by pomóc go wyeliminować.

Rola analizy wideo w szkoleniu

Analiza wideo to świetne narzędzie, które sprawdzi się na każdym poziomie gry.

Jeżeli dopiero zaczynasz pracę ze statystyką siatkarską to zalecamy jak najwięcej pracować z wideo. Używaj raportów liczbowych by szybko znaleźć potencjalnie problemy, a potem eliminuj je po zapoznaniu się z nagraniami wideo. To efektywna kombinacja, która na pewno sprawdzi się w szkoleniu. Praca z wideo ma jeszcze tą dodatkową zaletę że umożliwia wspólną pracę z zawodnikami. Oglądajcie nagrania meczów i montaże razem, by uczyć się na błędach i lepiej rozumieć zmiany które muszą być wprowadzone do gry.

2. Statystyki zawodnika

Do tej pory nasza analiza koncentrowała się na drużynie, bez dokładnej analizy tego jak radzą sobie poszczególni zawodnicy. Wygenerujmy teraz kilka raportów koncentrujących się na efektywności pojedynczego zawodnika. Zaczniemy od raportu zawodników. Jest on dostępny poniżej jako plik PDF.

W naszej analizie skoncentrujemy się na jednej zawodniczce. Wybór pada na zawodniczkę z numerem 7, która miała najwięcej przyjęć w meczu. Efektywność jej przyjęcia wynosi 27% i jest istotnie niższa niż nasza granica ostrzegawcza ustalona na 50%. Spróbujmy teraz odszukać jakąś korelacje pomiędzy złym przyjęciem a innym aspektem meczu.

Analiza po typie zagrywki

Pierwszy raport jaki wygenerujemy to raport zawodnika, który był użyty już wcześniej, ale z dodatkowymi filtrami. Przefiltrujemy nasze dane po zawodniczce numer 7 i po typie zagrywki, którą przyjmowała. Wygenerujemy w ten sposób 3 raporty, po jednym dla zagrywki flot, stacjonarnej i rotacyjnej.

Od razu widzimy istotne różnice pomiędzy efektywnościami przyjęcia dla różnych typów zagrywki. Najwyższa efektywność została zarejestrowana dla zagrywki stacjonarnej, ale przy tak małej ilości przyjęć, warto wstrzymać się z oceną. Jeżeli jest taka możliwość to raport warto wygenerować dla większego zakresu meczów by dostać bardziej wiarygodne wyniki.

Nasza zawodniczka najgorzej radzi sobie z przyjmowaniem zagrywki rotacyjnej. Efektywność na poziomie 10% jest stanowczo za niska. W tym momencie, kiedy mamy dobrze określone źródło problemu powinniśmy zastosować tą samą metodę co przy analizie drużyny. Generujemy montaż przyjęć zagrywki rotacyjnej i staramy się określić co było dokładnym źródłem problemu. Nasze wnioski nanosimy na strategię i treningi tak by pomóc drużynie osiągać lepsze wyniki.

Inne możliwe drogi analizy

Schemat pracy polegający na rozbijaniu efektywności na mniejsze składowe może być używany dla wielu innych czynników. Poniżej znajduje się kilka sugestii, które znajda zastosowanie przy przyjęciu:

• Analiza z podziałem na ustawienia
• Osobna analiza dla stref 1/5/6 i 7/8/9
• Analiza kierunku nadejścia piłki za pomocą montaży wideo

Pamiętaj że szukasz takiego podziału danych, który charakteryzuje się dużymi różnicami efektywności pomiędzy swoimi podzbiorami.

Krok 3. Analiza przeciwnika

Na początku tego poradnika wspomnieliśmy już o tym że przeciwna drużyna miała rewelacyjną efektywność zagrywki wynoszącą 77%. Zobaczmy czy możemy wyciągnąć z zagrywki przeciwnika więcej informacji. Użyjemy do tego raportu kierunków zagrywki.

Na tym raporcie widzimy wszystkich zawodników, którzy serwowali w tym meczu, razem z kierunkami ich zagrywek, asami, błędami i efektywnościami. Analizując ten raport można wiele się dowiedzieć o preferencjach każdego z zawodników. Ta informacja może być wykorzystywana do przygotowania przed spotkaniem rewanżowym. Lepsze ustawienie zawodników na boisku może pomóc w przyjęciu i pozwoli drużynie przebić efektywność 50% podczas następnego meczu

Podsumowanie

W tym poradniku przedstawiliśmy ci podstawowy sposób pracy za pomocą statystyki i montaży, którego możesz użyć na dowolnym poziomie gry. Mamy nadzieje że pomoże ci to zrozumieć przydatność narzędzie takich jak VolleyStation w codziennej pracy trenera. Przejdźmy jeszcze raz przez kilka najważniejszych punktów:

• Statystyki to uniwersalna, szybka i obiektywna metoda oceny poziomu gry twojej drużyny.
• Statystyki pomogę ci śledzić postępy każdego zawodnika.
• Statystyki i analiza wideo może być używana na każdym poziomie gry.
• Montaże i liczby mogą być użyte do analizy swojej drużyny, jak również drużyny przeciwnika.
• Liczby pozwalają ci szybko znaleźć problemy, a wideo pozwala poznać ich podłoże i przygotować rozwiązanie.

Żeby móc wykorzystać wszystkie opisane powyżej narzędzia i sposoby pracy, musisz na bieżąco wprowadzać rozegrane mecze do VolleyStation. Wiemy że dla trenera może być to zbyt duże obciążenie. Dlatego VolleyStation posiada dodatkowy tryb wprowadzania danych: karty, który pozwala wprowadzić mecz każdemu kto zna podstawowe zasady siatkówki. Poproś o pomoc zawodników rezerwowych lub innych pracowników klubu. Pozwali ci to na korzystanie z statystyki siatkarskiej bez dodatkowych nakładów pracy po twojej stronie. Mamy nadzieje że ten poradnik pokazał ci że jest to rzecz warta poświęconego czasu.